Öz-Şefkat: Kendini Suçlamaktan Kendine Destek Olmaya Yolculuk
- PSİKOLOG BETÜL ERDEM DEMİR
- 24 Ağu
- 2 dakikada okunur
Bir hata yaptığınızı hissettiğinizde veya olumsuz bir durumun içinde olduğunuzda kendinize nasıl davranırsınız? “Yine yapamadım.” “Her zaman olduğu gibi başaramadım.” “Ben zaten değersizim.” Gibi cümleler size tanıdık geliyor mu?
Çoğu kişinin olumsuz bir durum karşısında kendisine uyguladığı bu sert tutum, kişiyi ilerlemekten çok gerilemeye götüren, motive edici olmaktan uzak tutan, hatta baskı ve kaygı dolu bir duruma sürükleyen bir yapıyı ifade eder. Bu yapı genellikle olumsuz yaşam olaylarında daha belirgin hale gelir. Olumsuz bir durumla karşı karşıya geldiğimizde zaman zaman sadece orada sıkışmış hissederiz. Geniş bir bakış açısıyla bakmak oldukça zor olabilir. Fakat yaşadığımız her stres aynı zamanda bizi geliştirici bir faktördür. Ne kadar zor görünse de baş edilemez dursa da insan, içinde olduğu durumla mücadele edebilir biyolojik ve psikolojik bir yapıya sahiptir. Bazen olumsuz yaşam olaylarından büyüyerek ve iyileşerek çıkarız.
Olumsuz durumların iyileştirici tarafını görebilmek kolay olmasa da, zor zamanlarda kendimize şefkat göstermek psikolojik sağlık için kritik bir önem taşır. “Öz-şefkat” kavramı, kişinin kendine karşı daha anlayışlı, kapsayıcı ve destekleyici bir tavır geliştirmesini ifade eder. Öz-şefkat latince kökenli “Compassion” kelimesinden gelmektedir. "Compassion (Şefkat), com (birlikte) + pati (acı çekmek) kelimelerinin birleşiminden meydana gelmiştir.” (Strauss vd, 2016). Diğer insanların yaşadığı acılara karşı duyarlılık göstermek; sabırla, şefkatle ve empatik bir tutumla yaklaşabilmek, bu deneyimi evrensel bir insan deneyimi olarak görebilme yeteneği olarak tanımlanır (Condon & Feldman Barrett, 2013). Öz şefkat; kişinin kendine yönlendirdiği şefkatli tutum ve davranışları kapsar. Bu kavram hayatımızda sandığımızdan da önemli bir noktada durur.
İnsanın zor zamanlarda kendisine nazik davranması ve destek olması öz şefkati tanımlar. Kendisine şefkatle yaklaşan kişilerin psikolojik iyi oluşlarının daha yüksek olduğu bilinmektedir. Peki zor zamanlarda bunu nasıl hatırlayabiliriz? Kendimize nasıl daha nazik yaklaşabiliriz? Sert içsel eleştirileri nazik ve yapıcı bir tutuma dönüştürmek mümkün mü?
Günlük hayatınızdaki düşünce kalıplarınızı gözden geçirin. Çoğu zaman olumsuz bir noktaya takıldığınız ve orada çözümsüzce kaldığınızı hissettiğiniz anlara odaklanın. İşte tam da buranın bir değişime ihtiyacı var. Böyle zor anlarda kendimize nazik bir el uzatmayı tanımlar öz şefkat. Gerçekten de elinizi kalbinize uzatın :) , sakin olun ve gözlerinizi kapatın. Sadece 20 saniye uygulayacağınız bu pratiğin etkisi bedeninizde ve zihninizde büyük bir değişime sebep olacak. Gözlerinizi kapatıp sakin nefesler alıp verin, elinizi kalbinize götürerek sanki bir dostunuza tavsiye veriyormuş gibi kendinize nazik cümleler kurmaya çalışın. UC Berkeley’de yapılan bir araştırma, bu basit rutinin stres hormonu olan kortizolu azalttığını ve öz-şefkat düzeyini anlamlı biçimde arttırdığını gösteriyor.
İçsel sesinizi yıkıcı ve olumsuz eleştirel olmaktan ziyade nazik , anlayışlı ve destekleyici bir tarafa yönlendirmekte öz şefkat pratiği açısından iyi olacaktır. Ek olarak kendinize geçirdiğiniz zor bir günün ardından şefkatli bir mektup yazmayı deneyebilirsiniz. “Sevgili… zor bir gün geçirdin ama bu senin değersiz olduğunu göstermez. Sen öğrenen ve ilerleyen bir insansın.”
Bu tür bir şefkat mektubu, içsel eleştiriyi hafifleterek daha sağlıklı duygusal dengeler inşa eder.
Tüm bu yöntemler kendinize daha şefkatli yaklaşmanıza yardımcı olabilir. Bilimsel çalışmalar, öz-şefkat pratiğinin stres, kaygı ve depresyonu azalttığını ortaya koyar. Gün içerisinde kendinize ayıracağınız 1 dakika bile belki hayatınızda kocaman bir pencere açabilir. Kendinize uzanan bu nazik yaklaşım, zor zamanlarda içsel pusulanız olacak ve ruhsal dayanıklılığınızı güçlendirecektir.
KAYNAKLAR:
Yıldırım, M., & Sarı, T. (2018). Öz-şefkat ölçeği̇ kisa formu’nun türkçe uyarlamasi: geçerli̇k ve güveni̇rli̇k çalişmasi. Abant izzet baysal üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 18(4), 2502-2517.
Yorumlar